نوشیدنی های مطلوب فصل تابستان

فصل تابستان که از راه می‌‌رسد همه یاد نوشیدنی‌‌های گوارای رایج در این فصل می‌‌افتند. در واقع این یک نیاز فیزیولوژیکی است که هنگام تابستان و هوای گرم بیشتر احساس  می‌‌شود. همه ما  می‌‌دانیم که حیات موجودات زنده به آب بستگی دارد و بهتر است که بدانیم هیچ واکنشی در بدن اتفاق نمی‌‌افتد مگر در مجاورت آب باشد. به همین خاطر قسمت عمده بدن موجودات زنده از آب تشکیل شده تا واکنش‌‌ها ی حیاتی بتواند به‌راحتی در بدن انجام پذیرد. حدود 70 درصد از وزن بدن ما انسان‌ها نیز از آب تشکیل شده و کاهش بیش از 2 درصد آب بدن سلامت و کارایی مارا تحت تاثیر قرار خواهد داد.یک فرد ممکن است بدون غذا حتی بیش از یک ماه زنده بماند اما بدون آب چند روز بیشتر نمی‌‌توان زنده ماند.  کسانی که در معرض کم آبی قرار  می‌‌گیرند ممکن است که تنظیم حرارت بدن آنها دچار اختلال شود و یا تجمع مواد زائد مشکلاتی را برای سلامت آنها بوجود آورد. آب مورد نیاز بدن ما ممکن است از طرق مختلفی تامین شود. چه از طریق غذا و یا چه از طریق انواع نوشیدنی که روز به روز تعداد آنها زیاد وزیاد‌تر می‌‌شود.

مناسب‌‌ترین نوشیدنی برای ما چیست؟
سوالی است که ممکن است برای هر فردی پیش آید. اگرچه پاسخ به این سوال آسان نیست اما به جرات می‌‌توان گفت هنوز هیچ نوشیدنی بهتر از آب وجود ندارد. اگرچه آب بهترین نوشیدنی برای هر سن و هر فردی است اما در برخی از شرایط ممکن است مصرف آب نیز محدود گردد. برای مثال کسانی که از مشکلات مزمن کلیوی رنج می‌‌برند و یا آنهایی که دچار ادم شده‌اند مصرف حتی آب  نیز برای آنها محدود  می‌‌گردد. اما علی‌رغم گوارا بودن آب برای اغلب افراد جامعه، خیلی از مردم در برخی شرایط ممکن است سایر نوشیدنی‌‌ها  را ترجیح دهند. البته انتخاب نوع نوشیدنی تا حدودی به عادات و سنت رایج هر جامعه‌ای بر می‌گردد. مردم ما به آب، دوغ، شربت، چایی و سایر دم کردنی‌‌ها  علاقه بیشتری نشان می‌دهند. در عوض در برخی جوامع ممکن است سایر نوشیدنی‌‌ها مانند قهوه، نوشیدنی‌‌ها‌ی الکلی و یا نوشابه‌های گاز‌دار طرفدار بیشتری داشته باشند. اگرچه با توجه به گسترش اطلاعات و نزدیک شدن فرهنگ‌‌ها به یکدیگر تا حدوی مصرف نوشیدنی‌‌ها دیگر محدودیت زیادی ندارد. برای مثال امروزه مصرف نوشابه‌های گاز‌دار در همه جوامع شایع می‌‌باشد و برخی ازجوامع حتی نوشیدنی‌‌ها‌ی سالم و رایج در گذشته خود را کنار گذاشته و به مصرف این نوشابه‌‌ها  روی آورده‌اند. اما بسیاری از افراد که سلامت خود و خانواده برای آنها اهمیت دارد سعی  می‌‌کنند که با شناخت بیشتر از نوشیدنی‌ها سالم‌‌ترین آنها را انتخاب و مصرف نمایند. بنابراین در این مطلب سعی می‌‌شود که به نکات مثبت و منفی برخی از این نوشیدنی‌‌ها اشاره گردد.

آب سالم‌ترین نوشیدنی در دنیاست
آب سالم‌‌ترین و پرطرفدارترین نوشیدنی در دنیاست. بسیاری از افراد اذعان دارند که تنها با نوشیدن آب عطش و تشنگی آنها برطرف می‌‌شود. نوشیدن آب نه تنها عطش را فرو می‌‌نشاند بلکه در بهبود عملکرد سیستم گوارشی نیز نقش دارد. همه ما  می‌‌دانیم که مصرف آب هیچگونه انرژی در بدن ما تولید نمی‌‌کند بنابراین بدون ترس از اضافه وزن افراد  می‌‌توانند آب بنوشند. در حالی‌که بسیاری از نوشیدنی‌‌های دیگر حاوی انرژی بوده و برای کسانی که سعی در کنترل وزن خود دارند توصیه نمی‌‌شوند. اگرچه ما بصورت کلی توصیه  می‌‌کنیم که روزانه 40 میلی لیتر آب به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن مصرف شود، اما در شرایط مختلف نیاز به آب متفاوت خواهد بود. برای مثال کسانی که فعالیت فیزیکی بیشتری دارند مانند ورزشکاران یا کسانی که کارهای سنگین انجام  می‌‌دهند مانند کارگران ساختمانی به آب بیشتری نیاز دارند. با اینکه نیاز به آب در هوای گرم به مراتب بیشتر از هوای سرد است. همچنین کودکان به آب بیشتری نسبت به بزرگسالان احتیاج دارند. بنابراین توصیه 8 لیوان آب در روز یک توصیه عمومی‌ ‌است و در شرایط مختلف کاملا متفاوت خواهد بود. اگرچه تشنگی یک واکنش فیزیولوژیکی قوی برای نیاز به آب است اما بهتر است  بدانیم که یک واکنش تاخیری است و زمانی ما احساس تشنگی می‌‌کنیم که بدن دچار کم آبی شده و حتی در افراد مسن ممکن است که حس تشنگی به خوبی عمل نکند و در بسیاری از شرایط بویژه در فصل گرما بشدت در معرض کم آبی قرار گیرند. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد بحث بهداشت آب است. قبل از نوشیدن آب باید از سالم بود آن مطمئن شویم. حتی آب‌‌های شهری ممکن است که با ترکیبات مضر آلوده شوند و فرد را در معرض خطر قرار دهند. نکته قابل تامل احتیاط در خصوص آب‌‌های معدنی تولید شده توسط شرکت‌‌های غیر معتبر است که باز ممکن است خطر آلودگی آب را بدنبال داشته باشند.

دوغ

پس از آب یکی دیگر از نوشیدنی‌‌های پرطرفداردرکشور ما دوغ می‌‌باشد. دوغ در واقع از فرآورده‌‌های لبنی تخمیری محسوب  می‌‌شوند و در هرم غذایی، در گروه شیر و لبنیات جای دارند و یک واحد مصرفی آنها تقریبا  معادل یک لیوان غلیظ  آن است. پروتئین دوغ بسیار مرغوب و منحصربه فرد است، کلسیم و فسفر مورد نیاز بدن را هم تامین و از بروز اختلالات و ضایعات استخوانی پیشگیری می‌کند. دوغ همچنین بهترین منبع انواع ریز مغذی‌‌های دیگر ازجمله ویتامین‌هایی مانند ویتامین A و ویتامین‌های گروه B به‌ویژه B2 می‌‌باشد. حتی جذب کلسیم دوغ  بهتر از شیر می‌‌باشد و همچنین در کسانی که عدم تحمل لاکتوز دارند و شیر را به آسانی نمی‌‌توانند تحمل کنند دوغ بهتر تحمل می‌‌شود. دوغ از دسته مواد غذایی پروبیوتیک به‌شمار می‌‌روند. به‌عبارتی حاوی میکروب‌‌‌های زنده مفیدی است که وارد لوله گوارش ‌شده و باعث تغییر فلور باکتریایی روده  می‌‌شوند که از این طریق منافع متعددی را به بدن ما می‌‌رسانند. یکی از این خواص این میکروب‌‌‌های زنده تولید اسید‌‌های چرب کوتاه زنجیره از طریق تخمیر فیبر‌‌های محلول غذایی می‌‌باشد که  به سلامت بدن از طریق کاهش کلسترول و تنظیم قند خون کمک می‌کنند. البته نباید فراموش کرد که دوغ کفیر یا دوغ‌‌هایی که با روش سنتی تهیه می‌‌شوند از نظر نوع و میزان باکتری‌‌های مفید ارجح هستند. از دیگر خواص دوغ‌‌های پروبیوتیک  می‌‌توان به تاثیر آنها در کاهش آلرژی‌‌های مختلف از جمله فصلی اشاره کرد. برای مثال در مطالعه مشاهده شده که کودکانی که مادران‌شان در ماه‌‌‌های آخر بارداری، از مواد غذایی پروبیوتیک استفاده می‌کرده‌اند، کمتر به آلرژی‌های غذایی، اسهال و اگزما مبتلا می‌شوند.  بنابراین دوغ‌‌ها‌ی پروبیوتیک می‌تواند در پیشگیری‌از عفونت‌ها و بیماری‌های گوارشی ناشی از ویروس‌ها و حساسیت‌های غذایی مفید باشد. از دیگر خواص دوغ بویژه پروبیوتیک می‌‌توان به  کاهش احتمال بروز سرطان روده اشاره نمود. در واقع لاکتوباکتریاسه‌های موجود در این مواد رشد باکتری‌‌‌های مفید در روده را تحریک کرده و باکتری‌‌‌های بیماری‌زا را که می‌توانند به سلول‌‌‌های روده آسیب برسانند، کاهش می‌دهند. همچنین از تبدیل شدن نیترات و نیتریت موجود در غذا به ترکیبات نیتروزامین که سرطان‌زا هستند، جلوگیری به عمل می‌آورند با این‌حال اگر دوغ از لحاظ بهداشتی سالم نباشد و اصول بهداشتی در آن رعایت نشده باشد می‌تواند باعث بیماری شود. باید توجه نمود که برخی از افراد مشکل کلیوی دارند و بایستی دریافت کلسیم یا فسفر آنها کنترل شود و این افراد بهتر است از مصرف زیاد دوغ پرهیز کنند و با متخصص تغذیه مشورت داشته باشند. همچنین مقادیر نمکی که در تهیه دوغ‌‌ها استفاده می‌‌شود اهمیت دارد بویژه برای کسانی که مشکل کلیوی و یا پرفشاری خون دارند.

چای
یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌‌ها در ایران و جهان چای است. گفته می‌شود روزانه بیش از یک میلیارد فنجان چای در دنیا مصرف می‌شود. کافئین، فلوئور، آنتی‌اکسیدان و تانین موجود در چای از بروز برخی سرطان‌‌ها  پیشگیری می‌کند اما نکته این‌جاست که مصرف بیش از ۳ فنجان چای در روز به دلیل دریافت کافئین زیاد، قند و شکری که با چای مصرف می‌شود و هم‌چنین کاهش جذب آهن توصیه نمی‌شود.چای سفید: این نوع از چای که به دلیل انجام نشدن فرآیندهای موسوم در تهیه چای، رنگ آن سفید است. بیشترین مقدار آنتی‌اکسیدان و کمترین مقدار کافئین را دارد. چای سیاه: پرطرفدارترین نوع چای در جهان است که در واقع چای تخمیر شده است و به دلیل داشتن کافئین در رفع خستگی و خوآب‌آلودگی موثر است. یک فنجان چای سیاه حاوی ۶۰ میلی‌گرم کافئین است.چای سبز: نوعی چای است که آنزیم‌‌های موجود در برگ آن طی فرآیندی غیرفعال می‌شود. به همین دلیل میزان آنتی‌اکسیدان موجود در برگ سبز چای از برگ سیاه چای بیشتر و خواص درمانی آن نیز بیشتر است. اثربخشی چای سبز زمانی است که روزانه دو فنجان به صورت مستمر مصرف شود.

خواص چای:حتی در هوای گرم تابستان نوشیدن یک فنجان چایی لذت بخش است. یکی از نوشیدنی‌‌های جهانی که علاوه بر رفع تشنگی دارای خواص تغذیه‌ای فراوانی است. مردم ما نیز یکی از نوشیدنی‌‌ها‌ی مورد علاقه‌شان چایی است. چایی انواع مختلفی دارد سیاه ، سبز، سفید و یا سرخ که از همه آنها باارزش‌تر چای سبزوسفید است.  اما چرا چایی توصیه  می‌‌شود. اولا چایی همانند آب در بدن ما تولید انرژی می‌‌کند و حتی ممکن است با عث سوزاندن یک مقدار چربی در بدن نیز بشود. ثانیا چایی منبع بسیار خوبی از انواع ترکیبات متعددی مانند کافئین و انواع پلی فنول‌‌هاست.  بیشتر خواص مفید چایی به ترکیبات فنلی آن بر می‌‌گردد. تانین، تیانین، کاتچین و سایر فلاونوئیدهای موجود در چای  که در واقع آنتی‌اکسیدان‌‌ها‌ی قوی  می‌‌باشند  می‌‌توانند رادیکال‌های آزادی که در بدن تولید می‌‌شوند و ریسک بیماری‌ها را بالا می‌‌برند کاهش دهند. مصرف روزانه 4 تا 6 فنجان چای در روز خطر بسیاری از سرطان‌‌ها  بویژه معده، مری و پوست را کاهش  می‌‌دهد. حتی مصرف معقول چای موجب کاهش فشار خون و کلسترول بد خون می‌‌شود.  کافئین موجود در چای می‌‌تواند باعث افزایش میزان هوشیاری شود. همچنین چای حاوی یک مقدار فلوراید است که در استحکام دندان‌ها نقش دارد. ترکیبات معطر موجود در چای همچنین باعث خوشبویی دهان نیز  می‌‌گردند. اما مصرف بیش از حد چای موجب افزایش ضربان قلب و اضطراب می‌‌شود و همچنین کسانی که در خطر کم‌خونی هستند باید مواظب باشند که چای را بلافاصله قبل یا بعد از غذا نخورند چون جذب آهن را کاهش  می‌‌دهد. چای اگرچه در رفع تشنگی موثر است و در تامین آب مورد نیا ما نقش دارد اما مصرف بیش از حد آن دیورتیک بوده و دفع آب از بدن را تسریع  می‌‌کند و همچنین کسانی که مشکل یبوست دارند نباید در مصرف چای بخصوص چای تیره زیاده روی کنند زیرا که باعث تشدید یبوست آنها  می‌‌شود. ضمنا کسانی که نگران افزایش وزن خود هستند باید سعی کنند که چای را بدون شیرینی و یا با کشمش و توت خشک و یا  با حداقل شیرینی مصرف نمایند.

شربت‌های خانگی

اگرچه ارزش تغذیه‌ای شربت‌‌ها‌ی خانگی کمتر از آب میوه طبیعی است اما بهتر از بسیاری از نوشیدنی‌‌های صنعتی است. مصرف شربت ریشه در فرهنگ کهن غذایی ما جای دارد و در فصول مختلف انواعی از شربت‌‌ها  تهیه و مصرف  می‌‌شود. شربت آبلیمو پرمصرف‌‌ترین آنهاست. اما انواعی از شربت‌‌های دیگر مانند آلبالو، به لیمو و یا سکنجبین نیز طرفداران خاص خود را دارند. یا مثلا شربت خاکشیر که در بهبود عملکرد گوارشی و رفع یبوست بسیار موثر است از دیگر شربت‌‌ها‌ی رایج در کشور ماست. این شربت‌‌ها  مادامی‌‌که با شکر و شیرینی کمی ‌‌تهیه شده باشند برای رفع تشنگی بویژه در تابستان توصیه می‌‌شوند اما چنانچه افزودن شکر یا قند و یا سایر شیرینی‌‌های دیگر کنترل نشود نه تنها مفید به حساب نمی‌‌آیند بلکه ممکن است سلامت فرد را نیز به خطر بیاندازند. نباید فراموش کرد که شربت‌‌های غلیظی که بصورت آماده به فروش می‌‌رسند به هیچ عنوان جایگزین شربت‌‌ها ی خانگی نمی‌‌شوند چرا که این شربت‌‌ها  بیشتر حاوی شکر و طعم دهنده و اسانس هستند.