اه مبارک رمضان فرصت مناسبی است تا نه تنها عادات بد تغذیه‌ای‌مان را کنار بگذاریم و به دستگاه گوارش خود استراحت دهیم، بلکه زمان خوبی است تا بدنمان را از چربی‌های اضافی و سموم ذخیره شده در بافتها تصفیه کنیم.
اما در این ضیافت الهی برای بسیاری از بیماران قلبی عروقی، کلیوی و دیابتی این پرسش پیش می‌آید که آیا با شرایطی که دارند، می‌توانند روزه بگیرند یا روزه برایشان ضرر دارد؟
از این رو از پزشکان متخصص دعوت کردیم تا برای استقبال از بهار قرآن و ماه مبارک رمضان با حضور در تحریریه قدس درخصوص «روزه داری و سلامت» با ما به گفت و گو بنشینند.
بیماران قلبی و روزه‌داری
دکتر علی اصغر دادگر، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشکی با بیان این مطلب که امروز فشار خون بالا شایع‌ترین بیماری در دنیاست، و به نام «کشنده آرام» شناخته می‌شود، گفت: 25 درصد گروه سنی (18 تا 28 ساله) حداقل 15 تا 25 درصد فشار خون بالا دارند و پس از 50 سالگی 50 درصد و پس از 60 سالگی بیش از دو سوم جمعیت جهان دارای فشار خون بالا هستند.
از این رو بیماران فشار خونی در ماه مبارک رمضان شرایط خاصی دارند و براساس شدت بیماریشان می‌توانند برای روزه‌داری برنامه‌ریزی کنند.
چه کسانی نمی‌توانند روزه بگیرند؟
وی در این خصوص خاطرنشان می‌کند: افرادی که تازه بیماریشان کشف شده و هنوز فشار خونشان کنترل نشده، بهتر است روزه نگیرند تا بیماریشان کنترل شود. همچنین افرادی که فشار خونشان با عوارض قلبی، عروقی، کلیوی، چشمی، مغزی و... همراه است تا زمانی که فشار خون و عوارض آن کنترل نشده نمی‌توانند بدون اجازه پزشک معالج روزه بگیرند.
- افرادی که فشار خون شدید دارند و هنوز تحت کنترل درنیامده، نباید روزه بگیرند.
- کسانی که دارو مصرف می‌کنند و مجبورند سه بار در روز دارو مصرف کنند، نمی‌توانند روزه بگیرند.
- بیمارانی که سن خیلی بالا دارند، فشار خون بالا و بنیه ضعیفی دارند، کم اشتها و ضعیف هستند نمی‌توانند روزه بگیرند (مخصوصاً در روزهای گرم تابستان)
- بیمارانی که تازه سکته قلبی کرده‌اند معمولاً تا سه ماه بعد از سکته بهتر است روزه نگیرند. پس از آن هم با نظر پزشک معالج می‌توانند با احتیاط روزه بگیرند.
- افرادی که مبتلا به آنژین صدری هستند و در حالت استراحت یا با حداقل راه رفتن و کمترین استرس دچار دردهای قلبی می‌شوند، بهتر است تا بیماری کنترل نشده است، روزه نگیرند.
- کسانی که عمل جراحی شده‌اند، حداقل تا سه ماه پس از عمل بهتر است روزه نگیرند. (بعد از آن هم با نظر پزشک معالج)
- کسانی که نارسایی قلبی دارند، در صورتی که بیماری با دارو تحت کنترل است و می‌توانند به کارهای روزمره‌شان بدون مشکل ادامه دهند، می‌توانند روزه بگیرند، ولی اگر در مرحله بالای نارسایی قلبی هستند و با حداقل فعالیت مثل خواندن نماز، خوردن صبحانه، دوش گرفتن و... دچار مشکل می‌شوند، بهتر است روزه نگیرند، چون سبب تشدید بیماریشان می‌شود.
- بیمارانی که تعویض دریچه قلب دارند و داروی «وارفارین» مصرف می‌کنند، بهتر است در فصول گرم که تبخیر و تعریق زیاد است، روزه نگیرند، چون ممکن است روی دریچه مصنوعی لخته ایجاد شود و نیاز به جراحی اورژانس پیدا کنند.
بیماران قلبی زیاد نخورند
دکتر دادگر با تأکید به این موضوع که برای بیماران قلبی زیاده روی در خوردن بدتر از نخوردن است، یادآور می‌شود: بیماران قلبی نباید هنگام افطار مقدار زیادی آب و مایعات و غذا وارد معده خود کنند، بلکه باید بتدریج، سبک و آرام غذا بخورند تا فشار زیاد به قلبشان وارد نشود، زیرا پرخوری متابولیسم بدن آنها را بالا برده و با افزایش فشار به قلب، بیمار را با خطر جدی روبه رو می‌کند، در حالی که گرسنگی مشکلی ایجاد نمی‌کند.
- بهتر است میوه و سبزی و غذاهای دارای فیبر بیشتر مصرف کنند؛ چون این مواد سرشار از مواد آنتی اکسیدان، املاح معدنی، الکترود، ویتامین و... است که از تجمع کلسترول بد (LDL) جلوگیری کرده همچنین حجم مدفوع را زیاد می‌کند و اجابت مزاج راحت‌تر انجام می‌شود.
که در غیر این صورت بر اثر یبوست «توکسیک» آزاد می‌شود و مخاط روده را تحریک و زخم می‌کند که در دراز مدت ایجاد سرطان روده می‌نماید.
- در میان روز به محیط‌های گرم (خیابان و...) نروند تا بدنشان دچار کم آبی نشود.
- کار خود را سبک کنند و در ماه رمضان ساعات کارشان را کاهش دهند.
- بیمارانی که دارو مصرف می‌کند، طوری تنظیم کنند که داروی لازم حتماً در وعده افطار و سحر مصرف شود.
روزه و بیماران کلیوی
دکتر رضا مهدوی، استاد ارولوژی و پیوند کلیه دانشگاه علوم پزشکی نیز در ادامه با اشاره به اینکه افراد سالم با روزه‌داری دچار تغییر آن چنانی در عملکرد کلیه‌ها نشده و روزه سبب مشکلات کلیوی یا اختلال آب و الکترولیت‌ها در بدن نمی‌شود، در پاسخ به پرسش آن دسته از بیماران کلیوی که می‌خواهند بدانند می‌توانند روزه بگیرند یا خیر؟ می‌گوید: به بیمارانی که دچار نارسایی کلیه هستند، از آنجا که مکانیزم تغلیظ ادرارشان دچار اشکال است و ممکن است با روزه گرفتن دچار مشکل شوند، توصیه می‌کنیم روزه نگیرند، چون اگر بیماران دچار نارسایی کلیه، کم آب شوند یا آب زیادی بخورند، به علت اختلال در مکانیزم تغلیظ ادرار در کلیه‌هایشان، دچار اختلالات سدیم و پتاسیم و آب و الکترولیت می‌شوند که ممکن است مشکلات قلبی یا اختلالات آرتیمی در آنها ایجاد شود.
- از دیگر بیمارانی که نمی‌توانند روزه بگیرند، افراد مبتلا به سنگهای مکرر کلیه هستند. اگر کسی یک نوبت سابقه سنگ سازی داشته باشد، ولی این مسأله تکرار نشده باشد، منعی برای روزه‌داری وجود ندارد، ولی بیمارانی که سنگهای مکرر کلیوی دارند، در طول یکسال گذشته سنگ دفع کرده باشند، سنگ کلیه آنها رشد کرده باشد، سنگ جدیدی ساخته باشند و افرادی که اسید اوریک بالا دارند و اگر مایعات نخورند، سنگ می‌سازند، نمی‌توانند روزه بگیرند؛ چون مشخص شده خوردن مایعات در طول 24 ساعت باید به اندازه‌ای باشد که در طول شبانه روز 2 لیتر ادرار ایجاد کند تا از سنگ سازی جلوگیری شود. اما بیماری که در گذشته دفع سنگ داشته و زیر نظر پزشک است و در یک سال گذشته یا چند سال اخیر سنگ نساخته است، می‌تواند روزه بگیرد.
- در صورتی که میزان نارسایی کلیه به حدی برسد که سبب افزایش مارکرهای کارکرد کلیه مثل کراتینین گردد، نمی‌تواند روزه بگیرد؛ چون در کنار نارسایی کلیه افزایش فشار خون و سایر مشکلات قلبی و... نیز بروز می‌کند. بخصوص اگر نارسایی کلیه بر اثر دیابت ایجاد شده باشد؛ زیرا بیمار هم باید دارو مصرف کند و هم قند خون را کنترل کند، بنابراین نمی‌تواند روزه بگیرد.
- بیماران پیوند کلیه نیز نمی‌توانند روزه بگیرند؛ چون داروهای خود را باید چند نوبت در طول روز مصرف کنند که جنبه حیاتی دارد.
پیشگیری از سنگ کلیه
این استاد ارولوژی توصیه می‌کند: برای جلوگیری از سنگ کلیه باید به اندازه کافی مایعات بخصوص آب و چای کمرنگ بخورید؛ زیرا آب تنها برای رفع تشنگی نیست، بلکه باید آنقدر مایعات مصرف شود که رنگ ادرار بی‌رنگ و روشن باشد، بخصوص در تابستان به روزه داران نیز توصیه می‌شود در فاصله افطار تا سحر از خوردن مایعات دریغ نکنند.
نمک کمتر مصرف کنند و پروتئین حیوانی هم کمتر مصرف کنند، ولی استفاده از لبنیات کم چرب را فراموش نکنند.
فیبر بخورید
دکتر مهدوی با اشاره به اینکه تحقیقات نشان داده، مواد فیبردار و میوه‌ها و سبزی‌ها از ایجاد سنگ سازی در کلیه جلوگیری می‌کند، یادآور می‌شود: افراد گیاهخوار و کسانی که عمده تغذیه‌شان از سبزی‌ها و میوه‌ها تشکیل می‌شود، میزان ابتلا به سنگ کلیه در آنها نصف افرادی است که پروتئین می‌خورند؛ چون اگزالمات که مهمترین نقش را در تشکیل سنگهای اگزالمات کلسیم دارد با فیبر ترکیب شده و از ورود آن از روده به داخل خون جلوگیری می‌کند. نقش اگزالمات در تشکیل سنگ کلیه 10 برابر کلسیم است و از سوی دیگر شایع‌ترین سنگ کلیه اگزالمات است.
آیا لبنیات بخوریم؟
وی در پاسخ به این پرسش بیماران کلیوی می‌گوید: بررسی‌ها نشان داده میزان یک گرم کلسیم در روز مشکلی ایجاد نمی‌کند و با توجه به اینکه یک لیوان شیر 100 تا 150 میلی‌گرم کلسیم دارد، از این رو مصرف لبنیات نباید محدود شود، مگر در بیمارانی که علت سنگ سازی کلیه آنها فقط کلسیم است.
بیماران عروقی در رمضان
**دکتر حسن راوری، فوق تخصص جراحی عروق و رئیس مرکز تحقیقات جراحی عروق و اندوواسکولار دانشگاه علوم پزشکی نیز به چند نکته مهم درخصوص بیماران عروقی در ماه مبارک رمضان اشاره کرده خاطرنشان می‌کند: بیماران عروقی که باید داروهایی خاص و در فواصل زمانی منظم مصرف کنند، با توجه به طولانی بودن روزها در ماه رمضان، برای اطلاع از وضعیت خود و شرایط روزه داری حتماً با پزشک معالج در مورد مجاز بودن روزه مشورت کنند.
با توجه به اینکه بیماران عروقی باید روزانه حدود نیم ساعت پیاده روی داشته باشند، زمان پیاده روی در رمضان را به ساعات خنک روز یا پس از افطار موکول کنند.
وی می‌افزاید: در بیماران عروقی که دچار نارسایی وریدی هستند و به صورت تورم اندامها تظاهر می‌کند، از ایستادن و نشستن طولانی (بیش از دو ساعت) خودداری نمایند.
همچنین برای بیماران عروقی که داروی ضد انعقاد (وارفارین) مصرف می‌کنند، روزه‌داری ضرر دارد و حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنند.
اما در این ضیافت الهی برای بسیاری از بیماران قلبی عروقی، کلیوی و دیابتی این پرسش پیش می‌آید که آیا با شرایطی که دارند، می‌توانند روزه بگیرند یا روزه برایشان ضرر دارد؟
از این رو از پزشکان متخصص دعوت کردیم تا برای استقبال از بهار قرآن و ماه مبارک رمضان با حضور در تحریریه قدس درخصوص «روزه داری و سلامت» با ما به گفت و گو بنشینند.
بیماران قلبی و روزه‌داری
دکتر علی اصغر دادگر، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشکی با بیان این مطلب که امروز فشار خون بالا شایع‌ترین بیماری در دنیاست، و به نام «کشنده آرام» شناخته می‌شود، گفت: 25 درصد گروه سنی (18 تا 28 ساله) حداقل 15 تا 25 درصد فشار خون بالا دارند و پس از 50 سالگی 50 درصد و پس از 60 سالگی بیش از دو سوم جمعیت جهان دارای فشار خون بالا هستند.
از این رو بیماران فشار خونی در ماه مبارک رمضان شرایط خاصی دارند و براساس شدت بیماریشان می‌توانند برای روزه‌داری برنامه‌ریزی کنند.
چه کسانی نمی‌توانند روزه بگیرند؟
وی در این خصوص خاطرنشان می‌کند: افرادی که تازه بیماریشان کشف شده و هنوز فشار خونشان کنترل نشده، بهتر است روزه نگیرند تا بیماریشان کنترل شود. همچنین افرادی که فشار خونشان با عوارض قلبی، عروقی، کلیوی، چشمی، مغزی و... همراه است تا زمانی که فشار خون و عوارض آن کنترل نشده نمی‌توانند بدون اجازه پزشک معالج روزه بگیرند.
- افرادی که فشار خون شدید دارند و هنوز تحت کنترل درنیامده، نباید روزه بگیرند.
- کسانی که دارو مصرف می‌کنند و مجبورند سه بار در روز دارو مصرف کنند، نمی‌توانند روزه بگیرند.
- بیمارانی که سن خیلی بالا دارند، فشار خون بالا و بنیه ضعیفی دارند، کم اشتها و ضعیف هستند نمی‌توانند روزه بگیرند (مخصوصاً در روزهای گرم تابستان)
- بیمارانی که تازه سکته قلبی کرده‌اند معمولاً تا سه ماه بعد از سکته بهتر است روزه نگیرند. پس از آن هم با نظر پزشک معالج می‌توانند با احتیاط روزه بگیرند.
- افرادی که مبتلا به آنژین صدری هستند و در حالت استراحت یا با حداقل راه رفتن و کمترین استرس دچار دردهای قلبی می‌شوند، بهتر است تا بیماری کنترل نشده است، روزه نگیرند.
- کسانی که عمل جراحی شده‌اند، حداقل تا سه ماه پس از عمل بهتر است روزه نگیرند. (بعد از آن هم با نظر پزشک معالج)
- کسانی که نارسایی قلبی دارند، در صورتی که بیماری با دارو تحت کنترل است و می‌توانند به کارهای روزمره‌شان بدون مشکل ادامه دهند، می‌توانند روزه بگیرند، ولی اگر در مرحله بالای نارسایی قلبی هستند و با حداقل فعالیت مثل خواندن نماز، خوردن صبحانه، دوش گرفتن و... دچار مشکل می‌شوند، بهتر است روزه نگیرند، چون سبب تشدید بیماریشان می‌شود.
- بیمارانی که تعویض دریچه قلب دارند و داروی «وارفارین» مصرف می‌کنند، بهتر است در فصول گرم که تبخیر و تعریق زیاد است، روزه نگیرند، چون ممکن است روی دریچه مصنوعی لخته ایجاد شود و نیاز به جراحی اورژانس پیدا کنند.
بیماران قلبی زیاد نخورند
دکتر دادگر با تأکید به این موضوع که برای بیماران قلبی زیاده روی در خوردن بدتر از نخوردن است، یادآور می‌شود: بیماران قلبی نباید هنگام افطار مقدار زیادی آب و مایعات و غذا وارد معده خود کنند، بلکه باید بتدریج، سبک و آرام غذا بخورند تا فشار زیاد به قلبشان وارد نشود، زیرا پرخوری متابولیسم بدن آنها را بالا برده و با افزایش فشار به قلب، بیمار را با خطر جدی روبه رو می‌کند، در حالی که گرسنگی مشکلی ایجاد نمی‌کند.
- بهتر است میوه و سبزی و غذاهای دارای فیبر بیشتر مصرف کنند؛ چون این مواد سرشار از مواد آنتی اکسیدان، املاح معدنی، الکترود، ویتامین و... است که از تجمع کلسترول بد (LDL) جلوگیری کرده همچنین حجم مدفوع را زیاد می‌کند و اجابت مزاج راحت‌تر انجام می‌شود.
که در غیر این صورت بر اثر یبوست «توکسیک» آزاد می‌شود و مخاط روده را تحریک و زخم می‌کند که در دراز مدت ایجاد سرطان روده می‌نماید.
- در میان روز به محیط‌های گرم (خیابان و...) نروند تا بدنشان دچار کم آبی نشود.
- کار خود را سبک کنند و در ماه رمضان ساعات کارشان را کاهش دهند.
- بیمارانی که دارو مصرف می‌کند، طوری تنظیم کنند که داروی لازم حتماً در وعده افطار و سحر مصرف شود.
روزه و بیماران کلیوی
دکتر رضا مهدوی، استاد ارولوژی و پیوند کلیه دانشگاه علوم پزشکی نیز در ادامه با اشاره به اینکه افراد سالم با روزه‌داری دچار تغییر آن چنانی در عملکرد کلیه‌ها نشده و روزه سبب مشکلات کلیوی یا اختلال آب و الکترولیت‌ها در بدن نمی‌شود، در پاسخ به پرسش آن دسته از بیماران کلیوی که می‌خواهند بدانند می‌توانند روزه بگیرند یا خیر؟ می‌گوید: به بیمارانی که دچار نارسایی کلیه هستند، از آنجا که مکانیزم تغلیظ ادرارشان دچار اشکال است و ممکن است با روزه گرفتن دچار مشکل شوند، توصیه می‌کنیم روزه نگیرند، چون اگر بیماران دچار نارسایی کلیه، کم آب شوند یا آب زیادی بخورند، به علت اختلال در مکانیزم تغلیظ ادرار در کلیه‌هایشان، دچار اختلالات سدیم و پتاسیم و آب و الکترولیت می‌شوند که ممکن است مشکلات قلبی یا اختلالات آرتیمی در آنها ایجاد شود.
- از دیگر بیمارانی که نمی‌توانند روزه بگیرند، افراد مبتلا به سنگهای مکرر کلیه هستند. اگر کسی یک نوبت سابقه سنگ سازی داشته باشد، ولی این مسأله تکرار نشده باشد، منعی برای روزه‌داری وجود ندارد، ولی بیمارانی که سنگهای مکرر کلیوی دارند، در طول یکسال گذشته سنگ دفع کرده باشند، سنگ کلیه آنها رشد کرده باشد، سنگ جدیدی ساخته باشند و افرادی که اسید اوریک بالا دارند و اگر مایعات نخورند، سنگ می‌سازند، نمی‌توانند روزه بگیرند؛ چون مشخص شده خوردن مایعات در طول 24 ساعت باید به اندازه‌ای باشد که در طول شبانه روز 2 لیتر ادرار ایجاد کند تا از سنگ سازی جلوگیری شود. اما بیماری که در گذشته دفع سنگ داشته و زیر نظر پزشک است و در یک سال گذشته یا چند سال اخیر سنگ نساخته است، می‌تواند روزه بگیرد.
- در صورتی که میزان نارسایی کلیه به حدی برسد که سبب افزایش مارکرهای کارکرد کلیه مثل کراتینین گردد، نمی‌تواند روزه بگیرد؛ چون در کنار نارسایی کلیه افزایش فشار خون و سایر مشکلات قلبی و... نیز بروز می‌کند. بخصوص اگر نارسایی کلیه بر اثر دیابت ایجاد شده باشد؛ زیرا بیمار هم باید دارو مصرف کند و هم قند خون را کنترل کند، بنابراین نمی‌تواند روزه بگیرد.
- بیماران پیوند کلیه نیز نمی‌توانند روزه بگیرند؛ چون داروهای خود را باید چند نوبت در طول روز مصرف کنند که جنبه حیاتی دارد.
پیشگیری از سنگ کلیه
این استاد ارولوژی توصیه می‌کند: برای جلوگیری از سنگ کلیه باید به اندازه کافی مایعات بخصوص آب و چای کمرنگ بخورید؛ زیرا آب تنها برای رفع تشنگی نیست، بلکه باید آنقدر مایعات مصرف شود که رنگ ادرار بی‌رنگ و روشن باشد، بخصوص در تابستان به روزه داران نیز توصیه می‌شود در فاصله افطار تا سحر از خوردن مایعات دریغ نکنند.
نمک کمتر مصرف کنند و پروتئین حیوانی هم کمتر مصرف کنند، ولی استفاده از لبنیات کم چرب را فراموش نکنند.
فیبر بخورید
دکتر مهدوی با اشاره به اینکه تحقیقات نشان داده، مواد فیبردار و میوه‌ها و سبزی‌ها از ایجاد سنگ سازی در کلیه جلوگیری می‌کند، یادآور می‌شود: افراد گیاهخوار و کسانی که عمده تغذیه‌شان از سبزی‌ها و میوه‌ها تشکیل می‌شود، میزان ابتلا به سنگ کلیه در آنها نصف افرادی است که پروتئین می‌خورند؛ چون اگزالمات که مهمترین نقش را در تشکیل سنگهای اگزالمات کلسیم دارد با فیبر ترکیب شده و از ورود آن از روده به داخل خون جلوگیری می‌کند. نقش اگزالمات در تشکیل سنگ کلیه 10 برابر کلسیم است و از سوی دیگر شایع‌ترین سنگ کلیه اگزالمات است.
آیا لبنیات بخوریم؟
وی در پاسخ به این پرسش بیماران کلیوی می‌گوید: بررسی‌ها نشان داده میزان یک گرم کلسیم در روز مشکلی ایجاد نمی‌کند و با توجه به اینکه یک لیوان شیر 100 تا 150 میلی‌گرم کلسیم دارد، از این رو مصرف لبنیات نباید محدود شود، مگر در بیمارانی که علت سنگ سازی کلیه آنها فقط کلسیم است.
بیماران عروقی در رمضان
**دکتر حسن راوری، فوق تخصص جراحی عروق و رئیس مرکز تحقیقات جراحی عروق و اندوواسکولار دانشگاه علوم پزشکی نیز به چند نکته مهم درخصوص بیماران عروقی در ماه مبارک رمضان اشاره کرده خاطرنشان می‌کند: بیماران عروقی که باید داروهایی خاص و در فواصل زمانی منظم مصرف کنند، با توجه به طولانی بودن روزها در ماه رمضان، برای اطلاع از وضعیت خود و شرایط روزه داری حتماً با پزشک معالج در مورد مجاز بودن روزه مشورت کنند.
با توجه به اینکه بیماران عروقی باید روزانه حدود نیم ساعت پیاده روی داشته باشند، زمان پیاده روی در رمضان را به ساعات خنک روز یا پس از افطار موکول کنند.
وی می‌افزاید: در بیماران عروقی که دچار نارسایی وریدی هستند و به صورت تورم اندامها تظاهر می‌کند، از ایستادن و نشستن طولانی (بیش از دو ساعت) خودداری نمایند.
همچنین برای بیماران عروقی که داروی ضد انعقاد (وارفارین) مصرف می‌کنند، روزه‌داری ضرر دارد و حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنند.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد