ریسک خودکشی در بیماران افسرده بیشتر است/ زنان بیشتر از مردان دست به خودکشی می‌زنند

به گزارشاسلام آباد خبربه نقل ازشهدشفا،خرداد ماه سال گذشته بود که یک دختر جوان در شهر کرمانشاه قصد داشت خود را از بالای پل ولایت کرمانشاه به پایین بیاندازد. در این خودکشی نافرجام تمامی حاضرین در صحنه سعی داشتند که او را از این اقدام منصرف کنند که در نهایت با ورود برخی از حاضرین این دختر 18 ساله نتوانست به هدف خود یعنی خودکشی دست پیدا کنند.

خودکشی عملی عمدی و رفتاری بیمارگونه است که اغلب موجب مرگ فرد می شود. در سراسر دنیا، در گروه های سنی و اقشار مختلف و در هر دو جنس، این اقدام غیر اجتماعی مشاهده می شود.

این اقدام دلایل مختلفی دارد و با انگیزه های متفاوتی به وجود می آید. علت خودکشی چیست؟ و چگونه می توان از این پدیده نامناسب و معضل اجتماعی جلوگیری به عمل آورد؟ از جمله سوالاتی است که همواره در بحث مطالعات این حوزه مطرح می شود.

در همین خصوص 3 تن از متخصصان حوزه سلامت اعصاب و روان در کرمانشاه در پاسخ به سوالات خبرنگار شهدشفا این موضوع را بررسی کرده و ابعاد آن را واکاوی کردند. جلال شاکری روان پزشک، سعیده نگهبان متخصص مغز و اعصاب و پرستو عباسپور روان شناس بالینی کسانی بودند که در این میزگرد شرکت کردند.

مشروح این پرسش و پاسخ ها در ذیل آمده است:

-آیا می توان پیش بینی کرد چه کسانی ممکن است دست به خودکشی می زنند:

عباسپور:واقعیت آن است که با قاطعیت نمی توان گفت احتمال خودکشی در چه افرادی بالاتر است، ولی در برخی گروه های سنی و جنس ها بیشتر است. خطر افزایش خودکشی با بالا رفتن سن بیشتر می شود و در میان مردان میانسال بیش از جوانان و نوجوانان بوده است ولی آمار های اخیر حاکی از آن است که خودکشی در سالمندان رو به کاهش و در جوانان و نوجوانان رو به افزایش است.

زنان نیز حدود سه برایر مردان دست به اقدام خودکشی می زنند که حکایت از افزایش افسردگی در بین خانم ها دارد اما مردها بیش از زن ها بر اثر خودکشی می میرند و این به روش اقدام آنها بر می گردد.

شاکری:خودکشی علامتی از بیماری های اعصاب و روان است و سیری است که اکثر مواقع در بیمارانی که افسردگی شدید دارند و با نقشه قبلی پدید می آید. عموما خودکشی در آقایان بیشتر از خانم ها اتفاق می افتد و همچنین در افرادی که سابقه اعتیاد داشته باشند، تنها زندگی می کنند و شکست های متعددی در زندگی داشته اند، دیده می شود.

نگهبان:  خودکشی یک سری فاکتورها و عوامل خطر دارد که ما از طریق این عوامل ارزیابی انجام می دهیم و ریسک خودکشی را می سنجیم و با شناسایی عوامل خطر، می توانیم خودکشی را بشناسیم. یکی از عوامل خطر، جنس است. جنس مذکر بیشتر اقدام به خودکشی می کند و خودکشی موفق تری هم دارند.

مجرد بودن هم یک ریسک فاکتور برای آقایان است. این افراد چون احساس تنهایی می کنند و مراقبت خاصی ندارند و پایبندی به کسی ندارند بیشتر از خانم های مجرد اقدام به خودکشی می کنند.

همچنین افرادی که سن بیشتری دارند خودکشی بیشتری دارند، بطوریکه اگر در فرد کم سن و سال که بین 15 تا 24 سال سن دارد و فردی که بالای 45 سال عمر دارد و هر دو فکر خودکشی داشته باشند، برای خودکشی از  فردی که مسن تر است بیش تر می ترسد.

در بیماران روانی که افسردگی دارند و کسانی که وابستگی به الکل و مواد مخدر و مواد محرکی مثل شیشه و ... دارند خودکشی دیده می شود.  بعد از افسردگی و موادمخدر، اختلالات جنون اسکیزوفرنی و اختلالات اضطرابی ریسک خودکشی را بیشتر می کند.

-ویژگی های افرادی که خودکشی می کنند چیست؟

عباسپور: یکی از ویژگی های اساسی که در افرادی که به خودکشی دست می زنند دیده می شود، انزوای اجتماعی است. آنان خودشان را مردم گریز می دانند، پدر و مادر آنها معمولا از هم جدا شده و وضعیت خانوادگی نامساعدی دارند.

نگهبان: کسانی که سطح سواد و تحصیل بالاتری دارند، چون آگاهی آنها بیش تر و توقع از خودشان بیشتر می شود، خودکشی رخ می دهد، اما این موضوع هنوز ثابت نشده است.

شاکری:افرادی که تنها زندگی می کنند، شکست های متعددی را در زندگی داشته اند، با بحران مواجه بوده اند، کسانی که قبل از خودکشی به آن اشاره کرده اند و در این خصوص با دیگران راجع به موضوع بحث کرده اند و یا سابقه افسردگی داشته اند، از جمله کسانی هستند که دست به خودکشی می زنند.

-برای درمان این افراد چه اقدامی می توان انجام داد؟

عباسپور:برای درمان در افرادی که اقدام به خودکشی کرده اند لازم است تمایلات خودکشی گرایانه آنها مرکز و محور درمان قرار گیرد. از مهم ترین و کاربردی ترین درمان در این بحث، بازسازی شناختی است. واقعیت آن است که تغییر باورهای ناکارآمد در افراد می تواند مهارت ها را انطباقی و سازگاری های آنها را در مواجهه با مشکلات تقویت کرده و در این راستا توانمندتر عمل نمایند.

روشن کردن اهداف و برنامه های زندگی و اولویت بندی آنها جهت اجرا می تواند از دیگر راهکارهای درمانی در جلسات مشاوره باشد. همچنین آموزش مهارت های زندگی و ایجاد توانایی تنظیم هیجان، مهارتهای حل مساله و مدیریت خشم نیز در درمان مفید و موثر خواهد بود.

شاکری:برای درمان به موقع باید بیماری ها را بشناسیم و  اختلالات روانی را درمان کنیم تا از بروز این کار جلوگیری کنیم. همچنین با داشتن اعتقادات مذهبی، فرزند و تحصیل می توان از این پدیده زشت اجتماعی جلوگیری به عمل آورد.

نگهبان:مهم ترین مساله این است که فردی که فکر خودکشی دارد حمایت شود، اگر این فرد از خود کشی می گوید و یا چیزهای می گوید که نشان از بی توجهی به خود است حتما به روان شناس مراجعه کند. روان شناس هم ارزیابی می کند و اگر فکر کند که در سطح بالاتری باید او را ببیند، او را به روان پزشک ارجاع می دهد. نکته مهم در اینجاست که باید انگ اجتماعی مراجعه به روان شناس و روان پزشک برداشته شود.

این افراد باید حمایت شوند چون افرادی که اقدام به خودکشی می کنند و فوت می کنند، قبل از اقدام، افکار خودکشی داشته اند و به همین خاطر بار اول جدی گرفته شود.

یکی از عوامل خطر وجود بیماری است که درمان و کنترل درد باعث می شود فردی که در اثر بیماری افسرده شده با کنترل درد دیگر به خودکشی فکر نکند. همچنین در بیماران روانی با درمان دارویی و غیر دارویی میل به خودکشی در آنان کم شود. گاهی اوقات یک حمایت کوچک از طرف خانواده و اطرافیان از بروز خودکشی جلوگیری می کند.

خودکشی یک قضیه ای است که از طریق ژنتیک هم به ارث می رسد و اگر اقدام به خودکشی در یک نفر باشد به نسل های بعد هم منتقل می شود، بنابراین این افراد مستعد در خودکشی خود موفق هستند. در این افراد هورمون سروتنین کم ترشح می شود بنابراین اگر سروتنین این افراد بیشتر شود درمان آنها کنترل می شود.