هنوز چند ساعتی از پایان اولین مناظره انتخاباتی سال 92 نمیگذرد که نگاهی به بازتاب مناظره، در فضای مجازی انداختم . بازتاب منفی ، انچنان گسترده است که فهمیدم تمام انچه را باید بگویم ، کارشناسان در شکلهای مختلف گفته و نوشته اند . بر ان شدم تا از منظری دیگری به بحث ورود پیدا کنم و از تا ممکن است از تکرار مطالب بپرهیزم :
1- چند روز مانده به اولین مناظره یادداشتی(http://www.tabnakdaily.ir/archive/1392/3/6/page/2) نوشتم و با اگاهی از توان اجرای مناظره ها و بازخوردی که در جامعه دارد، پیشنهاد دادم برای هر مناظره ، یکی از خود نامزدها به قید قرعــه به عنوان مجری ، انتخاب شود. هم بشود مجری و هم نظر خودش را بیان کند.
تا انتخابات، یقینا مناظره ها ادامه خواهد یافت اما با وضعیتی که پیش امده ، راه رفته راه درستی نیست و باید در شیوه ان تجدید نظر اساسی به عمل اید . به قول یکی از نامزدها "هر کدام این نامزدها به واقع ، رئیس جمهور بالقوه این کشورند" (هرچند رسانه ملی انها را تا حد یک شرکت کننده در مسابقه هفته تنزل داد ) اگر رسانه می پندارد که نامزدی نتواند مدیریت یک برنامه را به عهده گیرد و به عدالت رفتار کند که مصیبت است . تازه اگر هم نتوانستند خوب، نتوانند ،مردم به دنبال همین هستند، ببیند استانه تحمل و قدرت مدیریت کدامشان بالاست . اینها خودشان مسئول بوده اند . اداره دفاع هشت ساله ،سخت تر است یا توزیع عادلانه وقت در یک مناظره تلوزیونی ؟
2- جناب اقای رضایی، در یکی از برنامه های تلوزیونی خود نموداری را نشان داد. کشور را به پرنده ای تشبیه کرد که رشد بالش در حوزه امنیت و سیاست زیاد و در حوزه اقتصاد و معیشت ،کم بود . حرف درستی است .مــوید این سخن هم چیزی است که امروزدر فضای انتخابات در جریان است . نقدها در بالاترین شکل ،به وضعیت موجود که با گوشت و پوست مردم عجین شده ، روی می دهد . آستانه تحمل مردم و ارکان نظام هم در اوج است . این یک افتخار است برای توسعه سیاسی و امنیت نظام .از یک نظام ازاد و مردم سالار، جز این انتظار نمی رود . چنین نقدهایی دست کم در کشورهای منظقه کم سابقه است . اما باید اذعان کرد ، ان پرنده ای که جناب محسن رضایی نشان داد، یک دُمـــــی هم دارد . که به جهت گیری پرنده کمک می کند . در دنیای امروز ، رسانه همه کاره است . با یک خبر، موج ایجاد می کند . یک بار جهت گیری سیاسی و یک بار اقتصادی و یک بار فرهنگی را برای مردم برجسته می کند. اگرفرض کنیم رسانه دم آن پرنده باشد،باید اذعان کرد ، در راستای مصالح مردم و نظام حرکت نمیکند .جهت گیریش در راستای مصلحت خود رسانه و همراهان رسانه است . اولین بار نیست که کسی رسانه را نقد می کند . اما اولین بار است که نقد نامزدهای ریاست جمهوری از مسئولان رسانه ، گزینش و در بخشهای مختلف پخش و تکرار می شود. گرچه مردم و نخبگان از این خودانتقادی تعجب میکنند . اما از نظر نگارنده ،با سابقه ای که در حوزه تحقیق از عملکرد رسانه دارد، این نیز در راستای منافع رسانه است که جای پرداختن به ان نیست . پیشترهم ، انچه باید در این زمینه گفت را در این یادداشت(http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=73430 ) گفته ایم . رئیس جمهور اینده نیز باید به این مهم توجه کند و نحوه تعامل رسانه با خودش و بالعکس را مشخص کند.
3- پس از مناظره ، میلیونها نفر سردرگم و سرخورده شده اند. هم برنامه های نامزدها برای انها موشکافی نشد. هم باور چنین اقدام کم مایه ای برای چنان کار بزرگی سخت است . اما به هر شبکه ای سر بزنی گویا اب از اب تکان نخورده است . باید پرسید رسانه ای که مرتبا مسئولان را به فرهنگ عذرخواهی تشویق می کند . چرا اکنون یک نقد فوری برای این کار خود ترتیب نمی دهد . چرا عذرخواهی نمی کند ؟ یک انرژی منفی متراکم در جامعه پراکنده شده است . راه صحیح هدایت این انرزی متراکم سکوت نیست. بلکه خود انتقادی واقعی رسانه ملی است . در ابتدای مناظره ها دو مجری محترم جناب اقای خسروی و سلطانی چندین بار در تلوزیون حضور پیدا کردند و در پایان بخش اول از توانمندی مجری و اجرای خوب ان و اقدام رسانه به شدت تقدیر کردند. اما وقتی نامزدها اعتراض کردند و آن جو ملتهب پیش امد تا اکنون که ساعتها می گذرد ،خبری از انها نیست ! چه اشکال دارد هرجا خود رسانه خراب می کند ،همان لحظه جلوی مردم ظاهر شود و موضع بگیرد و از مردم عذرخواهی کند . این رویه معمول رسانه ملی است که برای پیش امدهای ناگوار احتمالی هیچ برنامه ای ندارد ،جز نگاه و رضایت به وضع موجود . در حقیقت تا انجا که منافع رسانه در میان است این رسانه خوب مدیریت می کند اما انجا که پای منافع نظام و مردم در میان است همیشه یک گام عقب تر است . این پیش امد، اشتباه محض رسانه بود و نباید به مصالح نظام گره بخورد .
4- تقسیم مناظره ها به اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شاید درست نباشد . هر سه بخش به هم مرتبط است و قطعا مباحث سیاسی به اقتصاد و فرهنگ و بالعکس گره خورده است . و مناظره اگر مناظره باشد باید دست نامزد ریاست جمهوری باز باشد تا بتواند این بخشها را به هم ارتباط دهد . تصمیم گیر نهایی مردم هستند. اگر کسی هر حوزه ای را با حوزه دیگر بدون دلیل مرتبط ساخت، رسانه ملی حق ندارد قیم مابانه وارد شود و سخنش را قطع کند. مردم باید ببینند و اظهار نظر کنند . اما کاری که رسانه ملی در اولین مناظره ها می کند ، به سان مادری می ماند که برای پسرش به خواستگاری رفته ، هم می خواهد بگوید در انتخاب همسرت، ازادی داری و هم حواسش به فرزندش هست که درست انتخاب کند.
5- وقت را می شود توزیع کرد. و به هر نامزد در مجموع مناظره مثلا 30 دقیقه فرصت داد. این 30 دقیقه را چه بسا بخواهد در یک بخش استفاده کند و یا خودش ان را توزیع کند . اما اینکه در اوج به نتیجه رسیدن و منعقد شدن کلام نامزد ، مجری وسط حرفش بیاید و بگوید وقت تمام است و این کار در طول مناظره بارها رخ بدهد، این توهین به نامزد ریاست جمهوری نیست . توهین به میلیونها مخاطبی است که پای گیرنده نشسته اند و منتظرند برنامه نامزد ریاست جمهوری را که در تمام شدن کلامش هویدا می شود، جستجو کنند .
6- این مناظره از ان جهت که در فضایی کنونی ، هرچند در پائین ترین سطح برگزار شد و نامزدهای محترم ،هم اعتراض خود را بیان کردند و هم با متانت و بردباری ، استانه تحمل خود را به مردم نشان دادند و به رخ جهانیان کشیدند،جای خوشحالی دارد. اما روی دیگر سکه که بدسلیقگی رسانه را نشان می دهد و به عزت و آبروی نظام از جهتی دیگر لطمه زد ، جای سوال دارد ؛ آیا اگر قرار بود جایگاه نظام و نخبه گانی که به ادعای رسانه، هزاران نفر ساعت، برای آن وقت گذاشته اند را تخریب کنند، بهتر از این می شد ؟ یادمان باشد که اینجا دانشگاه نبود که مجریانش تعدای دانشجوی پاک و بی الایش باشندو با چند سوال اساسی مجری را به چالش بکشند. بلکه جائیست که هنرمندانی دارد که گاه می توانند ماهرانه ، از مقدس ترین واژه ها ، بدترین نتیجه را در ذهن مخاطب بنشانند . و برای تاثیر گذاری و پیام رسانی غیرمستقیم تربیت شده اند و گاهی می توانند با یک ژست "نورمن ویزدومی" مخاطب را سرکار بگذارند؛ انگونه که امروز به بهانه رعایت شرعیات گاه ساده لوحانه یا مغرضانه ،از سانسور میلیمتری گردن و ساق زنان اجنبی در فیلمهای خارجی تلوزیون هم نمی گذرند و به اصطلاح می خواهند موازین شرعی را مراعات کنند!
7- بارها این جمله را از مسئولان رسانه شنیده ایم که چون وقت کم بود برای مناظره ها چنین و چنان تصمیم گرفتیم . باید پرسید وقت چه کسی تنگ است ؟ وقت مردم ؟ مردم که هفته هاست انتظار این مناظره را می کشند . شهرها به هنگام مناظره خلوت شد و خودروها جلوی منازل پارک شد .
آیا وقت نامزدها تنگ است ؟ نامزدها که مناظره را بهترین زمان برای نقد برنامه های خود و دیگران می دانند . نامزدی می گوید 14 جلد کتاب که به واقع برنامه های اوست برای نجات اقتصاد ایران، برای عرضه و نقد صاحب نظران اماده کرده ام . این برنامه کی و کجا باید نقد شود جز رسانه ملی ؟
مگر اینکه بگوئیم وقت رسانه ملی برای اینگونه برنامه های مهم ،پر مخاطب و مفید کم است که جز این گزینه هم هیچ جواب دیگری به ذهن متبادر نمی شود .
در پایان باید گفت هنوز وقت باقی است. مناظره ها باید سر و سامان بگیرد . اگر قرار است به همین روال و توسط مجری تلوزیون به اجرا در اید ، باید پیش از اجرا نه یک بار بلکه چندین بار توسط مجری با نامزدهای فرضی و البته متخصص و فهیم صحنه سازی شود و معایب و نواقصش سنجیده شود و سپس به هنگام مناظره ، از نامزدها دعوت شود و در فضای واقعی به اجرا در اید .
1- چند روز مانده به اولین مناظره یادداشتی(http://www.tabnakdaily.ir/archive/1392/3/6/page/2) نوشتم و با اگاهی از توان اجرای مناظره ها و بازخوردی که در جامعه دارد، پیشنهاد دادم برای هر مناظره ، یکی از خود نامزدها به قید قرعــه به عنوان مجری ، انتخاب شود. هم بشود مجری و هم نظر خودش را بیان کند.
تا انتخابات، یقینا مناظره ها ادامه خواهد یافت اما با وضعیتی که پیش امده ، راه رفته راه درستی نیست و باید در شیوه ان تجدید نظر اساسی به عمل اید . به قول یکی از نامزدها "هر کدام این نامزدها به واقع ، رئیس جمهور بالقوه این کشورند" (هرچند رسانه ملی انها را تا حد یک شرکت کننده در مسابقه هفته تنزل داد ) اگر رسانه می پندارد که نامزدی نتواند مدیریت یک برنامه را به عهده گیرد و به عدالت رفتار کند که مصیبت است . تازه اگر هم نتوانستند خوب، نتوانند ،مردم به دنبال همین هستند، ببیند استانه تحمل و قدرت مدیریت کدامشان بالاست . اینها خودشان مسئول بوده اند . اداره دفاع هشت ساله ،سخت تر است یا توزیع عادلانه وقت در یک مناظره تلوزیونی ؟
2- جناب اقای رضایی، در یکی از برنامه های تلوزیونی خود نموداری را نشان داد. کشور را به پرنده ای تشبیه کرد که رشد بالش در حوزه امنیت و سیاست زیاد و در حوزه اقتصاد و معیشت ،کم بود . حرف درستی است .مــوید این سخن هم چیزی است که امروزدر فضای انتخابات در جریان است . نقدها در بالاترین شکل ،به وضعیت موجود که با گوشت و پوست مردم عجین شده ، روی می دهد . آستانه تحمل مردم و ارکان نظام هم در اوج است . این یک افتخار است برای توسعه سیاسی و امنیت نظام .از یک نظام ازاد و مردم سالار، جز این انتظار نمی رود . چنین نقدهایی دست کم در کشورهای منظقه کم سابقه است . اما باید اذعان کرد ، ان پرنده ای که جناب محسن رضایی نشان داد، یک دُمـــــی هم دارد . که به جهت گیری پرنده کمک می کند . در دنیای امروز ، رسانه همه کاره است . با یک خبر، موج ایجاد می کند . یک بار جهت گیری سیاسی و یک بار اقتصادی و یک بار فرهنگی را برای مردم برجسته می کند. اگرفرض کنیم رسانه دم آن پرنده باشد،باید اذعان کرد ، در راستای مصالح مردم و نظام حرکت نمیکند .جهت گیریش در راستای مصلحت خود رسانه و همراهان رسانه است . اولین بار نیست که کسی رسانه را نقد می کند . اما اولین بار است که نقد نامزدهای ریاست جمهوری از مسئولان رسانه ، گزینش و در بخشهای مختلف پخش و تکرار می شود. گرچه مردم و نخبگان از این خودانتقادی تعجب میکنند . اما از نظر نگارنده ،با سابقه ای که در حوزه تحقیق از عملکرد رسانه دارد، این نیز در راستای منافع رسانه است که جای پرداختن به ان نیست . پیشترهم ، انچه باید در این زمینه گفت را در این یادداشت(http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=73430 ) گفته ایم . رئیس جمهور اینده نیز باید به این مهم توجه کند و نحوه تعامل رسانه با خودش و بالعکس را مشخص کند.
3- پس از مناظره ، میلیونها نفر سردرگم و سرخورده شده اند. هم برنامه های نامزدها برای انها موشکافی نشد. هم باور چنین اقدام کم مایه ای برای چنان کار بزرگی سخت است . اما به هر شبکه ای سر بزنی گویا اب از اب تکان نخورده است . باید پرسید رسانه ای که مرتبا مسئولان را به فرهنگ عذرخواهی تشویق می کند . چرا اکنون یک نقد فوری برای این کار خود ترتیب نمی دهد . چرا عذرخواهی نمی کند ؟ یک انرژی منفی متراکم در جامعه پراکنده شده است . راه صحیح هدایت این انرزی متراکم سکوت نیست. بلکه خود انتقادی واقعی رسانه ملی است . در ابتدای مناظره ها دو مجری محترم جناب اقای خسروی و سلطانی چندین بار در تلوزیون حضور پیدا کردند و در پایان بخش اول از توانمندی مجری و اجرای خوب ان و اقدام رسانه به شدت تقدیر کردند. اما وقتی نامزدها اعتراض کردند و آن جو ملتهب پیش امد تا اکنون که ساعتها می گذرد ،خبری از انها نیست ! چه اشکال دارد هرجا خود رسانه خراب می کند ،همان لحظه جلوی مردم ظاهر شود و موضع بگیرد و از مردم عذرخواهی کند . این رویه معمول رسانه ملی است که برای پیش امدهای ناگوار احتمالی هیچ برنامه ای ندارد ،جز نگاه و رضایت به وضع موجود . در حقیقت تا انجا که منافع رسانه در میان است این رسانه خوب مدیریت می کند اما انجا که پای منافع نظام و مردم در میان است همیشه یک گام عقب تر است . این پیش امد، اشتباه محض رسانه بود و نباید به مصالح نظام گره بخورد .
4- تقسیم مناظره ها به اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شاید درست نباشد . هر سه بخش به هم مرتبط است و قطعا مباحث سیاسی به اقتصاد و فرهنگ و بالعکس گره خورده است . و مناظره اگر مناظره باشد باید دست نامزد ریاست جمهوری باز باشد تا بتواند این بخشها را به هم ارتباط دهد . تصمیم گیر نهایی مردم هستند. اگر کسی هر حوزه ای را با حوزه دیگر بدون دلیل مرتبط ساخت، رسانه ملی حق ندارد قیم مابانه وارد شود و سخنش را قطع کند. مردم باید ببینند و اظهار نظر کنند . اما کاری که رسانه ملی در اولین مناظره ها می کند ، به سان مادری می ماند که برای پسرش به خواستگاری رفته ، هم می خواهد بگوید در انتخاب همسرت، ازادی داری و هم حواسش به فرزندش هست که درست انتخاب کند.
5- وقت را می شود توزیع کرد. و به هر نامزد در مجموع مناظره مثلا 30 دقیقه فرصت داد. این 30 دقیقه را چه بسا بخواهد در یک بخش استفاده کند و یا خودش ان را توزیع کند . اما اینکه در اوج به نتیجه رسیدن و منعقد شدن کلام نامزد ، مجری وسط حرفش بیاید و بگوید وقت تمام است و این کار در طول مناظره بارها رخ بدهد، این توهین به نامزد ریاست جمهوری نیست . توهین به میلیونها مخاطبی است که پای گیرنده نشسته اند و منتظرند برنامه نامزد ریاست جمهوری را که در تمام شدن کلامش هویدا می شود، جستجو کنند .
6- این مناظره از ان جهت که در فضایی کنونی ، هرچند در پائین ترین سطح برگزار شد و نامزدهای محترم ،هم اعتراض خود را بیان کردند و هم با متانت و بردباری ، استانه تحمل خود را به مردم نشان دادند و به رخ جهانیان کشیدند،جای خوشحالی دارد. اما روی دیگر سکه که بدسلیقگی رسانه را نشان می دهد و به عزت و آبروی نظام از جهتی دیگر لطمه زد ، جای سوال دارد ؛ آیا اگر قرار بود جایگاه نظام و نخبه گانی که به ادعای رسانه، هزاران نفر ساعت، برای آن وقت گذاشته اند را تخریب کنند، بهتر از این می شد ؟ یادمان باشد که اینجا دانشگاه نبود که مجریانش تعدای دانشجوی پاک و بی الایش باشندو با چند سوال اساسی مجری را به چالش بکشند. بلکه جائیست که هنرمندانی دارد که گاه می توانند ماهرانه ، از مقدس ترین واژه ها ، بدترین نتیجه را در ذهن مخاطب بنشانند . و برای تاثیر گذاری و پیام رسانی غیرمستقیم تربیت شده اند و گاهی می توانند با یک ژست "نورمن ویزدومی" مخاطب را سرکار بگذارند؛ انگونه که امروز به بهانه رعایت شرعیات گاه ساده لوحانه یا مغرضانه ،از سانسور میلیمتری گردن و ساق زنان اجنبی در فیلمهای خارجی تلوزیون هم نمی گذرند و به اصطلاح می خواهند موازین شرعی را مراعات کنند!
7- بارها این جمله را از مسئولان رسانه شنیده ایم که چون وقت کم بود برای مناظره ها چنین و چنان تصمیم گرفتیم . باید پرسید وقت چه کسی تنگ است ؟ وقت مردم ؟ مردم که هفته هاست انتظار این مناظره را می کشند . شهرها به هنگام مناظره خلوت شد و خودروها جلوی منازل پارک شد .
آیا وقت نامزدها تنگ است ؟ نامزدها که مناظره را بهترین زمان برای نقد برنامه های خود و دیگران می دانند . نامزدی می گوید 14 جلد کتاب که به واقع برنامه های اوست برای نجات اقتصاد ایران، برای عرضه و نقد صاحب نظران اماده کرده ام . این برنامه کی و کجا باید نقد شود جز رسانه ملی ؟
مگر اینکه بگوئیم وقت رسانه ملی برای اینگونه برنامه های مهم ،پر مخاطب و مفید کم است که جز این گزینه هم هیچ جواب دیگری به ذهن متبادر نمی شود .
در پایان باید گفت هنوز وقت باقی است. مناظره ها باید سر و سامان بگیرد . اگر قرار است به همین روال و توسط مجری تلوزیون به اجرا در اید ، باید پیش از اجرا نه یک بار بلکه چندین بار توسط مجری با نامزدهای فرضی و البته متخصص و فهیم صحنه سازی شود و معایب و نواقصش سنجیده شود و سپس به هنگام مناظره ، از نامزدها دعوت شود و در فضای واقعی به اجرا در اید .