خزش آرام «نم» بر پیکر تاریخ مصور کرمانشاه/ تکیه معاون در سراشیبی تخریب

تکیه ای که جلوه گر هنر ایرانی اسلامی شده و با هویت و فرهنگ ایرانی گره خورده است، مکانی با ارزش هنری بسیار بالا که قدم زدن در اندرونی و بیرونی های تودرتو با زیبایی مسحورکننده‌اش آنچنان آرامش را به روح پراسترس انسان های غرق در زندگی ماشینی هدیه می دهد که دل کندن و بیرون آمدن از این فضای دلچسب را برای بازدیدکنندگان سخت می کند.

تنوع رنگ و غنای تصویری در حکایات و روایات نقش بسته بر روی کاشی های تکیه معاون الملک که از شاهکارهای کاشیکاری و معماری ایران زمین است اوج ظرافت و تناسب معماری و هنر را به رخ همگان می کشد.

تخریب آینه کاری های زیبای تکیه معاون به خاطر نم کشیدن دیوارها

اما این اثر بی نظیر که  ۴۰ سال پیش به وزارت فرهنگ و هنر وقت تحویل داده شده و در سال ۵۴ به عنوان میراث ملی به ثبت رسیده، این روزها حال و روز خوشی ندارد و در پی بی توجهی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کاشیکاری های زیبا و آینه کاری های آن که یکی از جلوه های بصری و با ارزش این تکیه محسوب می شود به خاطر نم کشیدن دیوارهای مجموعه در حال تخریب است و با این روند کم کم شاهد از بین رفتن اوراق این تاریخ مصور خواهیم بود، کمااینکه تاکنون تعداد زیادی از این آثار از بین رفته اند.

این موضوع در حالی است که اکبر رضایی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاهاعلام کرده بود که «تکیه و تزئیناتش پایدار است و هیچ چیزی تکیه را تهدید نمی‌کند» این اظهارات در حالی است که مشاهدات عینی خلاف این موضوع را نشان می دهد و این یعنی بی خبری متولیان میراث فرهنگی از اوضاع بغرنج این میراث ملی!

خیس خوردن ستون های قطور تکیه به عرض یک متر

اما جلوه های قسمت عباسیه تکیه که مدیون ستون های قطوری است که با کاشی های لاجوردی اجرا شده و شکوه خاصی را به تکیه داده نیز خطر تخریب را بیخ گوش خود احساس می کنند و همانگونه در شکل مشخص است حدود یک متر از این ستون ها خیس خورده و با این وضعیت احتمال فروریختن آنها خیلی دور از احتمال نیست.

متاسفانه مسئولان میراث فرهنگی استان با این اوصاف هنوز هم معتقدند خطری تکیه را تهدید نمی کند و سالهاست که وجود آب های سرگردان در اطراف تکیه را مقصر می دانند که در پی ساختمان نفوذ کرده و آرام آرام از دیواره ها و ستون ها بالا می آید و کاشیکاری های بی نظیر را تخریب می کند.

تمام زیبایی بصری موزه به همین نقوش زیبای روی در و دیوار تکیه است که آنرا به یک موزه کاشیکاری بدل کرده است و این نقوش هم که فرو بریزند دیگر چیزی برای دیدن باقی نمی ماند و تمام طرح و نقشه های ذهنی و خیالی مسئولان هم روی دستشان می ماند و افسوسش برای نسل آینده ما که از این تاریخ مصور محروم می شوند.

مقصرتراشی به جای قبول مسئولیت

معلوم است وقتی مشکل نم کشیدن دیواره های تکیه را به آب های زیر آن مربوط کنند به این راحتی ها کسی زیر بار مسئولیت نمی رود، مسئولان میراث، شرکت آب و فاضلاب شهری را مقصر می دانند که چرا مطالعات رودخانه آبشوران را انجام نمی دهد و اینکه از شهرداری و راه و شهرسازی برای مرمت تکیه کمک می خواهند، در حالیکه مسئولان راه و شهرسازی خود را مسئول و مکلف قانونی برای این موضوع نمی دانند.

به نظر متولیان میراث فرهنگی استان با انداختن توپ در زمین دیگران تنها به دنبال طفره رفتن از انجام وظیفه ذاتی خود در این زمینه هستند، چون اگر غیر از این بود در این سالها که این همه کارشناسان امر در مورد وضعیت نامناسب تکیه هشدار دادند برای آن راه چاره ای پیدا می کردند نه اینکه هنوز هم دست روی دست بگذارند و نظاره گر این روند ویرانگر عمارت باشند.

باز هم توجیه کم کاری‌ها متولیان میراث فرهنگی

یکی دیگر از حامیان متولیان میراث فرهنگی مجتبی نیک کردار، معاون امور عمرانی استانداری کرمانشاه است که در اظهاراتی همسو با مسئولان میراث فرهنگی استان خطر تخریب عمارت تکیه معاون الملک را رد می کند.

وی جوشش آب از کف یک حمام قدیمی متعلق به تکیه را دلیل اصلی نم کشیدن عمارت می داند که در گذشته به رودخانه آبشوران زه کش می شده و با سرپوشیده شدن این رودخانه این آبها به زیر تکیه هدایت می شوند.

لبته معاون استاندار نگفت که چرا در چند سال اخیر -که این خطر از سوی رسانه ها مطرح شد و بارها به عنوان یک مطالبه جدی وضعیت اسف بار آن به بوته نقد درآمد- هیچ اقدامی در خصوص این تکیه انجام نشده است و حتی در مقام دفاع از میراث فرهنگی درآمده است.

کاشی‌ها در حال جدا شدن هستند /نگاره‌ها هویت تکیه

اما دکتر بیژن کلهرنیا، از صاحبنظران معماری و شهرسازی بیشترین خطر تکیه را نم و رطوبت می داند و معتقد است که با هیچ ترتیب فنی نمی‌توان آب را از بین برد، مگر اینکه ساختمان‌های اطراف تکیه تملک شود و با حفر کانال‌های عمیق آب را از آن دور کرد.

وی نفوذ آب از سوی بافت‌های سمت غرب که از لحاظ ارتفاع بر تکیه مسلط است را دیگر تهدید این بنا ذکر می کند که این آب‌ها در زمین نفوذ کرده و از دیوارها و پشت کاشی‌ها بیرون می‌زند که با خیس شدن دیوار و نم کشیدن آن، کاشی‌ها نیز در حال جدا شدن هستند.

دکتر کلهرنیا همچنین بیان داشت: اصل هویت تکیه به کاشی‌ها و داستان‌های روایت شده در این تصاویر است و خود تکیه یک موزه‌ از داستان‌های فرهنگ سنتی دو قرن اخیر است.

 تکیه معاون الملک که از آن به عنوان بزرگترین تکیه مینیاتوری جهان هم یاد می کنند و یک موزه کاشیکاری کم نظیر در دنیا محسوب می شوند، در سایه غفلت مسئولان میراث فرهنگی استان در حال تخریب است و شاهد تخریب کاشیکاری ها و آینه کاری های زیبایی است که هویت اصلی خود را از آنها وام دارد و نم کشیدن دیواره ها و ستون هایش برخلاف ادعای مدعیان به وضوح بیانگر وارد شدن این بنا به فاز تخریب است.